Możliwe powikłania znieczulenia ogólnego

O powikłaniach znieczulenia ma obowiązek poinformować lekarz anestezjolog. Organizm ludzki, zwłaszcza dziecięcy, to skomplikowany ustrój. Dostarczane leki i pewne ingerencje wywierają różny wpływ na różne osoby. Są to jedne z silniejszych farmaceutyków, których podawanie wymaga wysokich kwalifikacji.

Powikłania nie zdarzają się jednak często. Poza tym na Sali operacyjnej zawsze jest zespół anestezjologiczny, którego zadaniem jest zapobieganie stanom zagrożenia i szybkie, właściwe reagowanie na nie. Nikt nie ma w zamiarze krzywdzić czyjegoś dziecka, ponieważ zamierzeniem jest ratowanie zdrowia i życia. Niemniej jednak trzeba mieć świadomość powikłań, które są dość różnorodne, a jednocześnie niebezpieczne.

Zagrożeniem dla dziecka mogą być:
- wymioty, stwarzające ryzyko zachłyśnięcia i znacznie pogarszające samopoczucie; leczone zazwyczaj farmakologicznie z pozytywnym skutkiem następującymi lekami: Zofran, Fenactil i Metoclopramid.

- uczulenie na lek, aż po reakcje wstrząsową, będące zagrożeniem życia. W leczeniu stosuje się sterydy np. Hydorcorison, Fenicort, Dexaven, wapń, Phenazolinę, adrenalinę, nawodnienie i inne według potrzeb.

- zaburzenia oddychania, zwłaszcza spazm dróg oddechowych, które leczy się tlenoterapią, wentylacją za pomocą worka Ambu, podażą sterydu jak wyżej, Teofiliną, wapniem i czasem adrenaliną.

- zaburzenia krążenia, po nagłe zatrzymanie krążenia, występujące rzadko. Przykładowe to spowolnienie akcji serca, znaczne jej przyspieszenie, zaburzenia rytmu i zatrzymanie akcji serca. Leczenie jest zależne od przyczyny, stosowane leki w zaburzeniach krążenia to atropina, adrenalina, dopamina, noradrenalina i wiele innych. Czasem jest konieczne wykonanie defibrylacji.

- hipertermia złośliwa, która zazwyczaj dotyczy osób z chorobami mięśni, a wynika z zaburzeń metabolizmu wapnia w mięśniach. Jej wystąpienie jest warunkowane genetycznie, a stres może sprzyjać jej pojawieniu. Może być wywołana przez opioidy, leki zwiotczające i inne leki. Hipertermia złośliwa manifestuje się sztywnością mięśni w obrębie szczęki, karku, czasem innych, zwiększeniem ciepłoty ciała powyżej 40°C, wzrostem ciśnienia tętniczego, akcji serca, poziomu dwutlenku węgla we krwi, wapnia, zakwaszeniem organizmu i innych. W leczeniu stosuje się preparat Dantrolen, tlenoterapię, sterydy, glukozę wysokoprocentową oraz chłodzenie zewnętrzne np. zimne okłady na brzuch, głowę i w przebiegu większych naczyń krwionośnych.

- wynaczynienie leku z powodu niewłaściwego umiejscowienia „motylka” lub pęknięcia żyły; może dojść do martwicy tkanki wokoło miejsca wkłucia. Leczy się ostrzyknięciem zmiany lignokainą, chłodnymi okładami, okładami z Altacetem, maścią heparynową, ułożeniem kończyny powyżej poziomu serca, a czasem także chirurgicznie. Zmianę należy bacznie obserwować i wszelkie niepokojące zjawiska zgłaszać personelowi medycznemu.

- chrypka po ekstubacji, związana z długotrwałym pozostawaniem rurki intubacyjnej w drogach oddechowych podczas zabiegu operacyjnego. Poleca się wówczas ssanie tabletek poprawiających stan śluzówki, np. Tymianek i podbiał.

- złe samopoczucie, wywołane działaniem ubocznych leków znieczulenia ogólnego, jak również pojawienia się dolegliwości bólowych i świadomością posiadania szpecących blizn. Opieka polega na rozmowie, przedstawieniu rozwiązań, sposobach leczenia blizn, podaży leków przeciwbólowych i towarzyszeniu młodemu pacjentowi.

Każda z wymienionych sytuacji może zaistnieć. Jednak dziecko oddane jest pod opiekę specjalistów, którzy są na bloku operacyjnym po to by leczyć, pomagać, wspierać i zapewnić maksymalne bezpieczeństwo. Ich wiedza i doświadczenie pozwala na minimalizowanie powikłań i niechcianych zdarzeń. Zespół anestezjologiczny, jak i operacyjny oraz przekochane panie salowe, są tam po to, by „ta straszna chwila”, którą dziecko przeżywa po rozstaniu z rodzicami, związana z chorobą, przeprowadzeniem operacji, została przez dziecko „przeżyta” w sposób jak najmniej traumatyczny.

Opracowano na podstawie:
1. Wołowicka L, Dyk D. Anestezjologia i intensywna opieka - klinika i pielęgniarstwo. Podręcznik dla studiów medycznych., PZWL, Warszawa 2008
2. Szreter T., Anestezjologia i intensywna terapia u dzieci, Elsevier Urban&Partner, 2007
3. Rajtar-Cynke G. Farmakologia - Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów pielęgniarstwa i nauk o zdrowiu akademii medycznych, Czelej Lublin 2007
4. Rawicz M., Zasady postępowania anestezjologicznego u dzieci, wersja 6., 2005
5. Herman Z., Kmieciak-Kołda K., Farmakologia. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa, Śląska Akademia Medyczna, Katowice 2001
6. Doświadczeń własnych.

Cykl o anestezjologii był konsultowany z pielęgniarką anestezjologiczną Ewą Radziwończyk, pracującą w Górnośląskim Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach, na oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dzieci oraz Bloku Operacyjnym i W Centralnym Szpitalu Klinicznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, na Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dorosłych.

K.